A wager, a wager, and an eclipse

Peretz Markish was one of the brashest Yiddish poets of his day. The Forty-Year-Old Man (Der Fertsikyeriker Man), Markish’s long poem comprised of 80 sections with precisely 12 couplets in each, underscores his modernist aesthetics and avant garde stylistic techniques.

To read The Forty-Year-Old Man is to experience an exercise in contradictions: the style is at once radical and conventional, experimental yet contained. For example, Markish inverts linguistic norms, often by truncating words, so that they transmute into something new, something fabricated. Or the word remains recognizable, but its function within the sentence is transformed, so that a verb may turn abruptly into an adjective, or a noun into an adverb – though the same word may switch back to its regular function in the next line or section, creating a sort of inverted mirror effect. All this is emblematic of Markish’s bold experimentalism. Imagine what this does to a translator!

Yet one need only skim the pages of the poem to notice its conservative bent. The poem is contained. Every section features the exact same number of lines, and most of the lines rhyme. Although the rhyme can be sloppy (the words refuse to be as contained as they’re meant to be), the meter is precise — the entire poem written in tetrameter. Daring as Markish may have been, he was still cognizant of the realities of Soviet conventions. Writing in tetrameter, with perfectly spaced stanzas, placed him within the acceptable parameters of Soviet poetry of his time, which in turn, allowed him the freedom of experimenting with words, syntax, and imagery.

Indeed, his imagery can be astonishing, particularly his anthropomorphizing of objects or nature. Consider:

 The day walks bowed yet firm on the road / Flies bite into it for nourishment

 The hands are screws, they bolt themselves / to the mountain of joy, to the mountain of pain

 A day like a watermelon split in half / Juice and light spilling from it 

Much of the imagery, like much of the poem itself, is esoteric and enigmatic, presenting a particular challenge for the translator of his work. Markish makes no attempt to elucidate his reader. He drops the image onto the page, and there it is intended to operate both as a discrete object and as part of the larger structure of the poem. Translating Markish’s work, therefore, involves decision-making not only of the caliber that typify the work of any literary translator—remaining faithful (or not) to the text, finding the mot juste, etc.—but also about how much to attempt to understand. Must the meaning of the poem’s symbolism and imagery in the text be penetrated and interpreted, or is its music on the page sufficient? What’s more, do the words’ enigmatic quality enrich the poem’s beauty, rendering any interpretation or explanation unnecessary, or worse, detrimental to the text?  

As a translator, I have struggled with all these questions. In the end, I’ve attempted to understand Markish’s symbolism and imagery—particularly those alluding to Jewish and Biblical concepts, which the poem is rife with—to the degree I was able. Although I have mostly selected to allow the imagery to do its own work on the page, much as in the Yiddish original, my understanding of what the metaphors represent (wherever I was able to decipher them) can only, I believe, add depth to Markish’s rich artistic achievement. 

–Rose Waldman 

#5

by Peretz Markish

.עס לייכטן די שייבלעך אין דערפער ביינאכט

.ביי יעטווידן שייבל – א יונגלינג פארטראכט

  

.שלאפן די דערפער, נאר ס’רוקט זיך די צייט

.אויף ארעמען טישל – דאס ארעם געצייג

 

.נידריק די סטעליע און נידריק די שוועל

.אויף יעטווידן יונגלונג – די גאנצינקע וועלט

 

,אין שטילקייט פון נאכט, אין שטילקייט פון טאל

.דערקענט זיך א יונגלינג מיט הארטקייט פון שטאל

 

,אין שטילקייט פון סטעפ, פון קיינעם געשטערט

.דערקענט זיך א צווייטער מיט טיף פון דער ערד

 

,אין טשאד פונעם קאניעץ, אין טשאד און אין רויך

.דערקענט זיך א דריטער מיט ליכט פון די הויכן

 

.און עס ציטערט דאס הארץ, און דאס הארץ איז דערוועקט

.אויף ארעמע שייבלעך באוועגט זיך די וועלט

 

.און דאס מויל איז אין דארשט און אין פיבער פארזוימט

:וועל איך אויפגיין צו דיר און דיר זאגן אזוי

 

פון קלייניקע שטיבלעך אין ריזיקן לאנד

.גייט-אויף אין די ווייטן דער דרייסטער פארלאנג

 

פון ארעמען קאניעץ פארטשאדיעט מיט רויך

.אנטפלעקן און פיקן זיך שטערן אין דר’הויך

 

און ס’טראגן זיי יונגלינגען – בארוועס און הויל

.אין דארפן-פאטשיילעס פארוויקלט, פארקנוילט

 

אן אל”ף אין מויל, נאר מיט טרויער פון שוועל

.צעטראגן זיי בארוועס די שטערן דער וועלט

#5

by Peretz Markish

The village windows are aglow at night

At each window sits a youth, pensive, dreamy

 

The village is asleep, but time crawls on

On the poor little workbench – meager little tools

 

The ceiling is low and the doorstep is low

Oh, the heft of all the world on each youth.

 

In the quiet of night, in the quiet of the valley,

There! See that boy, hard as steel.

 

In the quiet of the steppe, undisturbed by anyone

See another, deep as the earth. 

 

In the charcoal fumes, the smoke of night’s light

See a third, bright as the heavens. 

 

And the heart quivers and the heart awakens

On poor little windows the world stirs, shifts.

 

And this time, with a mouth parched, bound by fever

I will rise up to you and say this:

 

From tiny meager rooms in this mammoth land

The bold demand rises in the distance.

 

In the poor night’s light fuzzy with smoke

Stars reveal themselves, flicker in the skies. 

 

Youths carry them – barefoot and naked—

Rolled up and wrapped in village women’s kerchiefs

 

An aleph in the mouth, but with sorrow they carry

From doorsteps, barefoot – the stars, the world. 

translated from Yiddish by Rose Waldman
more>>

#10

by Peretz Markish

עס פיבערט דער ים פארן אנקום פון נאכט

,און די ווייט איז פארקלערט, און די ווייט איז פארטראכט

 

,א שטילקייט א בלויע, א שטילקייט  אזא

.עס האט זיך א זעגלשיף ערגעץ פארזאמט

 

– א זעגל – א וויגל מיט קינדישן שלאף

און ס’הענגט דארטן שטיל אויפן מולד זיך אויף

 

און הוידעט אזוי זיך און וויגט זיך אזוי

.אויף זילבערנעם ראנד און אויף זילבערנעם זוים

 

אין א זילבערנער דרעמל דארט דרעמלט עס איין

.און ס’ווארפט זיך א שטערן אין וויגל אריין

 

און דער ים ווי א זילבערנע בעט איז געגרייט

,און ס’לייגן זיך שטערן פארכישופטערהייט

 

,אז ס’לייגט זיך דער מולד א וועג איבער ים

,א שפיגלנעם וועג איבער שטילקייט פון ים

 

– און צויבערט און כישופט און וועקט און פאררופט

?איז ווער ווערט נישט שיכור? און ווער ווערט ניט אויף

 

איז ווער וועט מיט שטערן אין מיטן דער נאכט

?אזוי זיך א גליטש טאן אויף זילבערנעם וואך

 

אזוי זיך א גליטש טאן אויף שפיגלנעם ראנד

,מיט שטערן צוזאמען, מיט שטערן ביינאנד

 

,און קומען א זילבערנער, קומען צום מולד

?און צוטאן צום וויגל דאס דארשטיקע מויל

 

אז ס’טריפט אזא שיין פון באגער און באגין

איז ווער וועט מיר שטערן צו זיין דארט א קינד

#10

by Peretz Markish

The sea fevers for night’s arrival

The distance is pensive, lost in thought

 

A blue stillness, such a stillness

Somewhere a sailboat has tarried

 

A sail – a cradle with childish sleep

And stillness swings up onto the new moon, dangles

 

And swings like that and rocks like that

On the silver rim, on the silver edge.

 

In a tiny silver nap, it dozes off

And a tiny star drops into the cradle.

 

The sea is set out like a silver bed

And stars lie there, spellbound

 

If the new moon lays a path over the sea,

A mirrored path over the stillness of the sea,

 

And charms and enchants and wakes and calls—

Well then, who doesn’t become intoxicated? Who doesn’t get stirred up?

 

So in the middle of the night who will skate

With the stars on the silver wake? 

 

Skate like that on the mirrored rim

Together with the stars, side by side,

 

Come as a silver one to the new moon

And put to sleep the parched mouth in the cradle? 

 

If such sparkle of passion and desire keeps trickling,

Who there will prevent me from being a child?  

translated from Yiddish by Rose Waldman
more>>

#12

by Peretz Markish

– און ס’קומט ניט קיין שטילונג, און ס’קומט ניט קיין זעט

!אויף וווקס און אויף ווידערוווקס א געוועט

 

 – א געוועט, א געוועט און אן איבערשטייג 

.די ווייט זאל נאר קלעקן, די הויך זאל נאר סטייען

 

.איז דאס הארץ ניט דערפילט, איז דער מוח ניט זאט

.דער פויער אין פעלד, דער געזעל אין ווארשטאט

 

.פיטערט דאס פעלד אין חלומות פארהילט

,עס שלאפט ניט דער פויער, ער וואכט און ער וויל

 

,אז שווער זאל דאס קארן און פול זאל עס זיין

.און זיבן פארשוין זאלן טראגן א זאנג

 

,א שטער איז קיין שטערונג, און מי שטעלט ניט אפ

.און ס’לעשט זיך ניט אויס – ניט דאס הארץ, ניט דער קאפ

 

 – די אויגן אין פאספאר פון דר’הויך און פון טרוים

:ביים ראד פון מאשין איז א יונגלינג פארטרוימט

 

,און דארט ווי אן איינס – זאל איצט זיבעציג זיין

.און פרייד זאל זיך מערן פאר שווייס און פאר פיין

 

.נאר דאס מויל איז אין דארשט און אין פיבער פארזוימט

:וועל איך אויפגיין צו דיר און דיר זאגן אזוי

 

,ס’איז טייער אזוי יעדער זאם פון דער צייט

!אבער ניט צום פארקויף, נאר אויף פלאנצן דאס זיין

 

,און דאס לאנד איז פרילינג צעאקערט און גרין

.איז פארקלענער די צייט און פארבעסער דעם מין

 

– און דאס לאנד איז פון אויפגאנג און גיין אזוי מיד

!איז פארמער דאס געוועט און פארמינער די מי

#12

by Peretz Markish

And no calm is coming, no plenitude—

On growth and on regrowth a wager!

 

A wager, a wager, and an eclipse

If only distance and height will suffice.

 

The heart isn’t filled, the brain isn’t sated,

The farmer in the field, the craftsman in the workshop

 

Feeds the field concealed in dreams.

The farmer doesn’t sleep, he wakes and he wants

 

The rye to be ample, abundant

Seven persons shall carry a grain.

 

A hindrance is no hindrance, labor doesn’t thwart

Neither heart nor head snuffs itself out.

 

Eyes phosphor from heights and ideals

At the wheel of a machine a youth is a-dream:

 

And where there’s one – let there be seventy now,

Joy should multiply for sweat, for pain.

 

But the mouth is parched, bound by fever.

So I’ll rise up to you and tell you this:

 

Each seed of time is expensive, so dear

But not for sale – no, for planting!

 

In the spring the land is plowed and green,

So reduce the time and improve the ilk

 

Increase the wager and reduce the toil—

The land is so tired from rising and moving.

translated from Yiddish by Rose Waldman
more>>

Note: In the penultimate line of Section #5 below, there’s the intriguing phrase “an aleph in the mouth.” When I initially read the phrase, I wasn’t sure what to make of it. Then, to my delight, I found a wonderful explanation in an essay by Harriet Murav:

“Peretz Markish in the 1930s: Socialist Construction and the Return of the Luftmensh.” According to Murav, the phrase refers to the “legendary Golem, most famously associated with the sixteenth-century Rabbi Judah Loew of Prague. On its forehead is inscribed emes, the Hebrew and Yiddish word for truth, spelled alef-mem-sof [אמת]. Every night the letter alef [א] must be removed, thus turning the Golem into a mes, a corpse, spelled mem-sof [מת], lest the Golem overpower his human creators. Every morning the alef must be reinscribed in order to bring the Golem back to life. In contrast to the silent Golem of Jewish legend, Markish’s Soviet Golem says his alef out loud, proclaiming his freedom from the past and from his rabbinic creators.”

In Section #5 of The Forty-Year-Old Man, it is the youth that demands and implements change. It is they—holding the aleph in their mouth and the stars of the sky in their homespun kerchiefs—who proclaim their freedom from the past, thus helping to usher in the Utopian life Markish was so sure was coming.